[←1]
S. F. G. Hoffmann (επιμ.), Αρριανός, Ανώνυμοι, Αγαθήμερος (Λειψία 1842).
[←2]
… καὶ ἀφικνοῦνται πορευόμενοι εἰς Κερασοῦντα τριταῖοι πόλιν Ἑλληνίδα ἐπὶ θαλάττῃ Σινωπέων ἄποικον ἐν τῇ Κολχίδι χώρᾳ.
[←3]
… ἀνέζευξαν ἐκ Τραπεζοῦντος, καὶ τριταῖοι παρεγενήθησαν εἰς Κερασοῦντα πόλιν Ἑλληνίδα, Σινωπέων ἄποικον.
[←4]
ἐποίησαν δὲ καὶ ἀγῶνα γυμνικὸν ἐν τῷ ὄρει ἔνθαπερ ἐσκήνουν.
[←5]
… τὰς ὁδοὺς ἃς δυσπόρους ἀκούομεν εἶναι ταῖς παρὰ θάλατταν οἰκούσαις πόλεσιν ἐντείλασθαι ὁδοποιεῖν …
[←6]
τὰς δὲ πόλεις ἑκούσας ἔπεισεν ὁδοποιεῖν, λέγων ὅτι θᾶττον ἀπαλλάξονται, ἢν εὔποροι γένωνται αἱ ὁδοί.
[←7]
Kinneir, Journey 1818: 319.
[←8]
ἐνεβίβασαν καὶ τοὺς ὑπὲρ τετταράκοντα ἔτη καὶ παῖδας καὶ γυναῖκας καὶ τῶν σκευῶν ὅσα μὴ ἀνάγκη ἦν ἔχειν. καὶ Φιλήσιον καὶ Σοφαίνετον τοὺς πρεσβυτάτους τῶν στρατηγῶν εἰσβιβάσαντες τούτων ἐκέλευον ἐπιμελεῖσθαι· οἱ δὲ ἄλλοι ἐπορεύοντο· ἡ δὲ ὁδὸς ὡδοποιημένη ἦν.
[←9]
S. F. G. Hoffmann (επιμ.), Αρριανός, Ανώνυμοι, Αγαθήμερος (Λειψία 1842) 122.
[←10]
Ἀπὸ δὲ Κοράλλων εἰς Κερασοῦντα, πόλιν καὶ ποταμὸν, στάδια ξ’, μίλια η’. Ἀπὸ δὲ Κερασοῦντος εἰς Ἱερὸν Ὄρος, ἐν ᾧ καὶ πόλις καὶ ὕφορμος, στάδια 
, μίλια ιβ’.
[←11]
S. F. G. Hoffmann (επιμ.), Αρριανός, Ανώνυμοι, Αγαθήμερος (Λειψία 1842) 120-121.
[←12]
Ἀπὸ δὲ Κοτυώρου κόλπος ἐκδέχεται. εἰσπλεύσαντι δὲ αὐτόν, εἰς Μελάνθιον ποταμόν, στάδια ξ’, μίλια η’. … Ἀπὸ δὲ Μελανθίου ποταμοῦ εἰς Φαρμαντὸν ποταμὸν στάδια ρν’, μίλια κ’. Ἀπὸ δὲ Φαρμαντοῦ ποταμοῦ εἰς Φαρμακίαν, ἤτοι τὴν λεγομένην Φαρνακίαν, στάδια ρκ’, μίλια ις’. αὕτη ἡ Φαρνακία πάλαι μὲν Κερασοῦς ἐκαλεῖτο, Σινωπέων καὶ αὔτη ἄποικος … κτισθεῖσα ὑπ’ αὐτῶν, … καθ’ ἅς ἔρημος κειμένη, ἧς ἄντικρυς παρήκει νῆσος Ἄρεως λεγομένη. Ἀπὸ οὖν Φαρνακίας, τῆς καὶ πάλαι Κερασοῦντος, ἕως πλησίον Κοτύωρον, πρῶτον ᾤκουν ἔθνος οἱ λεγόμενοι Μοσσύνοικοι…
[←13]
Sinclair 1989: ΙΙ, 104.
[←14]
Index Anatolicus, Eynesil-Giresun.
[←15]
Hamilton, Researches: 250-251.
[←16]
Περίπλους Ανωνύμου, 122: ἀπὸ δὲ Κοράλλων εἰς Κερασοῦντα, πόλιν καὶ ποταμὸν, στάδια ξ’, μίλια η’. ἀπὸ δὲ Κερασοῦντος εἰς Ἱερὸν ὄρος, ἐν ᾧ καὶ πόλις καὶ ὕφορμος, στάδια ’, μίλια ιβ’.
[←17]
Σημ. τού Hamilton: Asia Minor, τομ. i, σελ. 281.
[←18]
Η Skefie τού Χάμιλτον και τού Κράμερ ήταν η Ιskefiye, το σημερινό Τσαρσίμπασι (Çarşıbaşı), 13 χλμ δυτικά τού Ακτσάκαλε (Akçakale) και από την άλλη (δυτική) πλευρά τού Ιερού ακρωτηρίου.
[←19]
Ο Κύρος αναχώρησε από τις Σάρδεις με 8.100 Έλληνες στον στρατό του, 7.300 οπλίτες και 800 πελταστές-γυμνήτες, τούς οποίους ο Ξενοφών αναλύει ως εξής: 4.000 οπλίτες υπό τον Ξενία, 1.500 οπλίτες και 500 πελταστές υπό τον Πρόξενο, 1.000 οπλίτες υπό τον Σοφαίνετο, 500 οπλίτες υπό τον Σωκράτη τον Αχαιό και 300 οπλίτες και 200 πελταστές υπό τον Πασίωνα (Ανάβ. 1.2.3). Στις Κολοσσές ενώθηκε μαζί τους ο Μένων ο Θεσσαλός με 1.000 οπλίτες και 500 πελταστές (Ανάβ. 1.2.6) και έτσι ήσαν πια 9.600, δηλαδή 8.300 οπλίτες και 1.300 πελταστές. Στις Κελαινές ήρθε ο Κλέαρχος με 1.000 οπλίτες και 1.000 πελταστές, καθώς και ο Σώσις με 300 οπλίτες και ο Σοφαίνετος (μάλλον λάθος τού Ξενοφώντος αντί τού σωστού Αγίας, γιατί ο Σοφαίνετος έχει ήδη αναφερθεί πιο πάνω) με 1.000 οπλίτες (Ανάβ. 1.2.9). Τώρα ήσαν 12.900, δηλαδή 10.600 οπλίτες και 2.300 πελταστές. Μάλιστα ο Κύρος επιθεώρησε το ελληνικό στράτευμα στις Κελαινές και ήσαν 11.000 οπλίτες και 2.000 περίπου πελταστές, δηλαδή περίπου 13.000 συνολικά (Ανάβ. 1.2.9). Στην Ισσό έφτασε απόσπασμα 700 Σπαρτιατών οπλιτών υπό τον Χειρίσοφο, καθώς και 400 Έλληνες οπλίτες που είχαν λιποτακτήσει από τον Αβροκόμα (Ανάβ. 1.4.3). Ήσαν λοιπόν συνολικά 14.100 άνδρες, δηλαδή 12.100 οπλίτες και 2.000 πελταστές. Στην τελευταία επιθεώρηση πριν από τη μάχη στα Κούναξα υπήρχαν 10.400 οπλίτες και 2.500 πελταστές, δηλαδή συνολικά 12.900 άνδρες (Ανάβ. 1.7.10).
[←20]
Ο ποταμός ονομάζεται Χαρσίτ κοντά στις πηγές του στην περιοχή τής Γκουμούσχανε και Ντογανκέντ κοντά στις εκβολές του στην περιοχή τής Τιρέμπολου.
[←21]
Ανάβ. 5.5.2: ἐντεῦθεν ἀφικνοῦνται εἰς Τιβαρηνούς. ἡ δὲ τῶν Τιβαρηνῶν χώρα πολὺ ἦν πεδινωτέρα καὶ χωρία εἶχεν ἐπὶ θαλάττῃ ἧττον ἐρυμνά.
[←22]
ἐπεὶ δὲ ἦσαν ἐπὶ τοῖς Μοσσυνοίκων ὁρίοις, πέμπουσιν εἰς αὐτοὺς Τιμησίθεον τὸν Τραπεζούντιον πρόξενον ὄντα τῶν Μοσσυνοίκων, ἐρωτῶντες πότερον ὡς διὰ φιλίας ἢ διὰ πολεμίας πορεύσονται τῆς χώρας. οἱ δὲ εἶπον ὅτι οὐ διήσοιεν…
[←23]
ἐντεῦθεν λέγει ὁ Τιμησίθεος ὅτι πολέμιοί εἰσιν αὐτοῖς οἱ ἐκ τοῦ ἐπέκεινα. καὶ ἐδόκει καλέσαι ἐκείνους, εἰ βούλοιντο ξυμμαχίαν ποιήσασθαι· καὶ πεμφθεὶς ὁ Τιμησίθεος ἧκεν ἄγων τοὺς ἄρχοντας.
[←24]
πρὸς ταῦτα ἀπεκρίνατο ὁ ἄρχων τῶν Μοσσυνοίκων ὅτι καὶ βούλοιντο ταῦτα καὶ δέχοιντο τὴν ξυμμαχίαν. … ἐπὶ τούτοις πιστὰ δόντες καὶ λαβόντες ᾤχοντο.
[←25]
καὶ ἧκον τῇ ὑστεραίᾳ ἄγοντες τριακόσια πλοῖα μονόξυλα καὶ ἐν ἑκάστῳ τρεῖς ἄνδρας, ὧν οἱ μὲν δύο ἐκβάντες εἰς τάξιν ἔθεντο τὰ ὅπλα, ὁ δὲ εἷς ἔμενε.
[←26]
ἀναβάντες ἔπλεον ἡμέραν καὶ νύκτα πνεύματι καλῷ ἐν ἀριστερᾷ ἔχοντες τὴν Παφλαγονίαν. τῇ δ᾽ ἄλλῃ ἀφικνοῦνται εἰς Σινώπην καὶ ὡρμίσαντο εἰς Ἁρμήνην τῆς Σινώπης.
[←27]
ἐντεῦθεν τῇ ὑστεραίᾳ ἀναγόμενοι πνεύματι ἔπλεον καλῷ ἡμέρας δύο παρὰ γῆν. καὶ παραπλέοντες ἀφίκοντο εἰς Ἡράκλειαν πόλιν Ἑλληνίδα Μεγαρέων ἄποικον, οὖσαν δ᾽ ἐν τῇ Μαριανδυνῶν χώρᾳ.
[←28]
Ανάβ. 5.5.1: …καὶ ἀφικνοῦνται εἰς Χάλυβας. οὗτοι ὀλίγοι τε ἦσαν καὶ ὑπήκοοι τῶν Μοσσυνοίκων…
[←29]
Ανάβ. 5.5.1: …διὰ ταύτης τῆς χώρας οἱ Ἕλληνες, διά τε τῆς πολεμίας καὶ τῆς φιλίας, ἐπορεύθησαν ὀκτὼ σταθμούς…
[←30]
Βλέπε Hamilton (1842), Researches in Asia Minor, Pontus, and Armenia, Κεφάλαιο 16: Ούνιε, αρχαίο Οίναιον. Ούνιε Καλέ. Σιδηρωρυχεία και σιδηρουργεία. Αρχαίοι Χάλυβες.
[←31]
Απολλώνιος Ρόδιος, Αργοναυτικά Β’ 373-378.
[←32]
ἔνθα δὲ Δοίαντος πεδίον, σχεδόθεν δὲ πόληες
τρισσαὶ Ἀμαζονίδων, μετά τε σμυγερώτατοι ἀνδρῶν
τρηχεῖειν Χάλυβες καὶ ἀτειρέα γαῖαν ἔχουσιν,
ἐργατίναι· τοὶ δ’ ἀμφὶ σιδήρεα ἔργα μέλονται.
ἄγχι δὲ ναιετάουσι πολύρρηνες Τιβαρηνοὶ
Ζηνὸς Ἐυξείνοιο Γενηταίην ὑπὲρ ἄκρην.
[←33]
Ανάβ. 5.5.3-4: …ἀφίκοντο εἰς Κοτύωρα πόλιν Ἑλληνίδα, … μέχρι ἐνταῦθα ἐπέζευσεν ἡ στρατιά.