[←1]
Το κεφάλαιο αυτό προέρχεται από άρθρο που έχει δημοσιευτεί στα αγγλικά: Iordanis K. Paradeisopoulos, “A Chronology Model for Xenophon’s Anabasis”, GRBS 53 (2013) 645–686.
[←2]
Για παράδειγμα Rennell, Illustrations (1816). Kinneir, Journey (1818). Ainsworth, Travels (1844). Layard, Discoveries (1853), κλπ.
[←3]
T. Rood, “Xenophon,” στο I. de Jong (επιμ.), Space in Ancient Greek Literature (Λάιντεν 2012) 162–178: 175.
[←4]
C. Tuplin, “Achaemenid Arithmetic: Numerical Problems in Persian History,” Topoi Suppl. 1 (1997) 365–421.
[←5]
Ο όρος «κενό χιονιού» (snow lacuna) εισήχθη από τον R. Lane Fox, The Long March (Νιου Χέηβεν 2004) 46. Βλέπε επίσης Brennan (2012).
[←6]
Βλέπε για παράδειγμα τον χάρτη στον Flower 2012: x. Επίσης τον χάρτη στο R. Lane Fox, The Long March xii.
[←7]
Σύμφωνα με τον S. Lloyd, Ancient Turkey : A Traveller ’ s History (Berkeley 1999) 126, τόσο ο Ainsworth, Travels, όσο και ο Layard, Discoveries συγχέουν το τουρκικό όνομα τού Τηλεβόα (Μουράτ σου) με εκείνο τού Καρασού ή Δυτικού Ευφράτη. Μάλιστα υπάρχει ένας μικρός παραπόταμος τού Μουράτ στην περιοχή τής Μους ονομαζόμενος Καρασού (βλέπε για παράδειγμα τον χάρτη τού Brennan, στο Xenophon: 320), αλλά αυτός ο ποταμός δεν είναι ούτε ο Ανατολικός Ευφράτης (Μουράτ) ούτε ο Δυτικός Ευφράτης (Καρασού).
[←8]
Ο Rood, Space: 175, πιστεύει ότι το νόημα τού «παρὰ τὸν Φάσιν ποταμόν» (4.6.4) είναι ακόμη αμφισβητούμενο.
[←9]
Βλέπε για παράδειγμα τον χάρτη στο J. Lee, A Greek Army on the March : Soldiers and Survival in Xenophon ’ s Anabasis (Κέιμπριτζ 2007) 21 και τον χάρτη τού Brennan, στο Xenophon: 320.
[←10]
Ο C. F. Lehmann-Haupt, “Zum Ruckzug der Zehntausend”, στο J. Kromayer (επιμ.), Antike Schlachtfelder IV (Βερολίνο 1931) 243–260, πρότεινε πορεία από τα ανατολικά προς τα δυτικά δίπλα στον Αράξη, από το Καγιζμάν προς το Ερζερούμ, και από εκεί προς βορρά στο Γιουσουφέλι, μέσω τής κοιλάδας τού Όλτου. Βλέπε R. Talbert, Atlas of Classical History (Λονδίνο 1985) 58. Αντίστροφα ο V. Manfredi, La Strada dei Diecimila : topografia e geografia dell ’ Oriente di Senofonte (Μιλάνο 1986), πιστεύει ότι πορεύτηκαν συνεχώς δίπλα στον Αράξη μέχρι την προς νότο στροφή του στη σημερινή Αρμενία.
[←11]
Η απόσταση τής Μπαϊμπούρτ από το Γιουσουφέλι είναι 187 χλμ και από τον ποταμό Τσορούχ μεταξύ Αρτβίν και Αρντανούτς 245 χλμ.
[←12]
Rennell 1816: vi, xxix, 3, 45, 61, 62, 97, 113, 193, 194, 213, 218, 228, 233, 234, 237, 238, 241, 249, 273.
[←13]
E. Bekker (επιμ.), Diodori Siculi, Bibliotheca Historica, volume 1 (Λειψία, 1853).
[←14]
L. Dindorf (επιμ.), Diodori Siculi, Bibliothecae Historicae quae supersunt, volumen primum (Παρίσι, 1842).
[←15]
Diodori Siculi, Bibliothecae Historicae quae supersunt, ad optimorum librorum fidem, tomus III, ex officina Caroli Tauchnitii (Λειψία, 1829).
[←16]
The Historical Library of Diodorus the Sicilian, translated by G. Booth, in Two Volumes, Volume 1 (Λονδίνο, 1814): 609.
[←17]
Rennell 1816: xxii.
[←18]
The Historical Library of Diodorus the Sicilian, Translated into English by G. Booth, 2nd Edition (Λονδίνο, 1721).
[←19]
Rennell 1816: xxix.
[←20]
The Historical Library of Diodorus, Λονδίνο, 1814: 610.
[←21]
The Historical Library of Diodorus, Λονδίνο, 1814: 609.
[←22]
Για πρόσφατη μετάφραση στα αγγλικά τού σχετικού αποσπάσματος, βλέπε P. Green, Diodorus Siculus, The Persian Wars to the Fall of Athens (Ώστιν, 2010): 298.
[←23]
Rennell 1816: 285.
[←24]
Rennell 1816: 284.
[←25]
Kinneir 1818: 314.
[←26]
Ainsworth 1844: 191.
[←27]
Ainsworth 1854: 269 και 294 αντίστοιχα.
[←28]
Layard 1853: 87, 133, 134, 420, 421, 425, 450.
[←29]
C. Sagona, “Did Xenophon take the Aras Highroad? Observations on the Historical Geography of North-east Anatolia,” στο A. Sagona (επιμ.), A View from the Highlands: Archaeological Essays in Honour of Charles Burney (Λουβαίν 2004) 299–333.
[←30]
Brennan 2012.
[←31]
Lee, A Greek Army: 70.
[←32]
Lendle, Kommentar: 247, 249, 253, 259, 267 (ημέρες ανάπαυσης) και 249, 276 (ημέρες πορείας).
[←33]
Lendle, Kommentar: 259: “Alles in allem ist wohl nicht zu bezweifeln, daß der Bericht Xenophons das größere Vertrauen verdient”.
[←34]
Flower 2012: 67.
[←35]
H. D. Westlake, “Diodorus and the Expedition of Cyrus”, Phoenix, 41 (1987), 3: 241-254 στη σ. 241.
[←36]
εἶχε δὲ τοὺς ἅπαντας στρατιώτας σὺν ἱππεῦσιν οὐκ ἐλάττους τετταράκοντα μυριάδων, καθά φησιν Ἔφορος.
[←37]
Westlake 1987: 241.
[←38]
P. J. Stylianou, “One Anabasis or Two?” στο Lane Fox, The Long March: 68-96.
[←39]
Westlake 1987: 253-254.
[←40]
G. L. Cawkwell, στο Xenophon, the Persian Expedition, translated by Rex Warner (Χάρμοντσουερθ, 1972) 17-18, 39-40. Επίσης G. L. Cawkwell, “When, How and Why did Xenophon Write the Anabasis?” στο Lane Fox, The Long March: 47-67 στη σ. 50.
[←41]
Westlake 1987. Stylianou 2004.
[←42]
Waterfield, Xenophon (2005): xviii.
[←43]
C. Tuplin, The Failings of Empire: A Reading of Xenophon Hellenica 2.3.11-7.5.27 (Στουτγκάρδη 1993): 29.
[←44]
Για τον Στέφανο Βυζάντιο και τα Ἐθνικά του, βλέπε Κεφάλαιο 2, Ο Ξενοφών από την Αρχαιότητα μέχρι τις Ημέρες μας: 5ος μ.Χ. αιώνας: Στέφανος Βυζάντιος, Ξενοφών και Κύρου Ανάβαση.
[←45]
V. J. Gray, “Classical Greece”, στο G. Marasco (επιμ.), Political Autobiographies and Memoirs in Antiquity (Λάιντεν 2011): 1-36 στις σ. 25-26.
[←46]
Westlake 1987: 253-254.
[←47]
Westlake 1987: 254.
[←48]
Rood 2012: 170.
[←49]
W. Ambler, E. Buzzetti, The Anabasis of Cyrus (Ίθακα 2008), 274.
[←50]
E. Lipiński, Studies in Aramaic Inscriptions and Onomastics, I (Λουβαίν 1975): 165-66.
[←51]
Ambler 2008: 274.
[←52]
Ο A. D. H. Bivar, “A ‘Satrap’ of Cyrus the Younger”, Numismatic Chronicle, 7/1 (1961), 119-127 στη σελ. 125, πιστεύει ότι ο Αρτίμας ήταν υπο-σατράπης τού Κύρου, όταν εκείνος ξεκίνησε την εκστρατεία: «Δυστυχώς ο Ξενοφών (ή ο παρεμβολέας του) δεν μάς δίνουν το πατρώνυμο τού Αρτίμα, τού ύπαρχου τού Κύρου, ο οποίος ήταν δραστήριος το 401-400 π.Χ.»
[←53]
Διόδωρος 14.19.6.
[←54]
Κῦρος δὲ τούς τε ἀπὸ τῆς Ἀσίας στρατολογηθέντας καὶ μισθοφόρους μυρίους τρισχιλίους ἀθροίσας εἰς Σάρδεις, Λυδίας μὲν καὶ Φρυγίας κατέστησεν ἐπιμελητὰς Πέρσας ἑαυτοῦ συγγενεῖς.
[←55]
Bivar 1961: 125.
[←56]
Hewsen 1983: 132–133.
[←57]
Hewsen 1983: 132-133.
[←58]
P. Briant, From Cyrus to Alexander: A History of the Persian Empire, (Παρίσι 1996), μετάφραση στα αγγλικά Peter T. Daniels (Ιντιάνα 2002), 988.
[←59]
A. D. H. Bivar, “Review of Pierre Briant’s: Histoire de l’empire perse: de Cyrus à Alexandre”, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 60 (1997), 2, 347-349.
[←60]
Lendle 1995: 486-87.
[←61]
Για παράδειγμα, Rood 2012: 170.
[←62]
E. G. Sihler, Review of K. Lincke: ‘Zur Xenophonkritik’ [Hermes, Jena, vol. 17 (1882), 279-325], The American Journal of Philology, vol. 4, 1 (1883), 110-111.
[←63]
Ξενοφών, Κύρου Ανάβασις 1.9.28:
ἐξ ὧν ἀκούω, οὐδένα κρίνω ὑπὸ πλειόνων πεφιλῆσθαι οὔτε Ἑλλήνων οὔτε βαρβάρων.
[←64]
Ανάβ. 3.4.37, 3.4.39, 4.1.10, 5.2.6, 5.2.26, 5.2.28, 6.2.2.
[←65]
Ανάβ. 1.4.1, 1.4.4, 1.4.11, 1.8.17, 1.10.4, 2.4.13, 3.2.34, 3.3.11 κλπ.
[←66]
Ξενοφών, Κύρου Ανάβασις 3.1.2:
ἀπεῖχον δὲ τῆς Ἑλλάδος οὐ μεῖον ἢ μύρια στάδια
[←67]
The First Four Books of Xenophon’s Anabasis Literally Translated with Explanatory Notes by J. S. Watson (Νέα Υόρκη 1900?), υποσημείωση 85 στο κεφάλαιο 2 του βιβλίου 2. Ο συγγραφέας αναφέρεται στο άρθρο K. W. Krüger, De authentia et integritate Anabaseos Xenophontiae (Χάλλε 1824).
[←68]
ὁ μὲν δὴ Ξενοφῶν οὕτω θυσάμενος οἷς ἀνεῖλεν ὁ θεὸς ἐξέπλει …
[←69]
Ηρόδοτος 5.54.
[←70]
καὶ ὅτε ἐξ Ἐφέσου ὡρμᾶτο Κύρῳ συσταθησόμενος …
[←71]
Hewsen 1983: 132.
[←72]
Lendle 1995: 487.
[←73]
L.-A. Dorion, “The Straussian Exegesis of Xenophon”, στο V. J. Gray (επιμ.), Xenophon (Οξφόρδη 2010): 283-323.
[←74]
O. Lendle, “Der Marsch der ‘Zehntausend’ durch das Land der Karduchen,” Gymnasium 91 (1984) 202–236, στη σελ. 229.
[←75]
A. Schachner and H. Sağlamtimur, “Xenophons Überquerung des Kentrites: Ein archäologischer Nachtrag”, IstMitt 58 (2008) 411–417, χάρτης 5 στη σελ. 414.
[←76]
Ακολουθούμε τη σχέση 1 παρασάγγης = 5,768 χλμ (δηλαδή 30 ολυμπιακά στάδια).
[←77]
Layard, Discoveries: 32–34.
[←78]
Barnett 1982: 322–323.
[←79]
Barnett 1982: 322–323.
[←80]
Ανάβ. 4.8.22: καὶ ἦλθον ἐπὶ θάλατταν εἰς Τραπεζοῦντα πόλιν Ἑλληνίδα οἰκουμένην ἐν τῷ Εὐξείνῳ Πόντῳ.
[←81]
Διόδωρος 14.25.8:
ἔδοξεν οὖν αὐτοῖς μὴ τὴν αὐτὴν ἀναχώρησιν ᾗπερ ἦλθον ποιεῖσθαι: πολὺ γὰρ αὐτῆς ἦν ἔρημον, ἐν ᾧ τροφὰς οὐχ ὑπελάμβανον ἕξειν, δυνάμεως πολεμίας ἀκολουθούσης. γνόντες δ᾽ ἐπὶ Παφλαγονίας ἀναζευγνύειν, οὗτοι μὲν ὥρμησαν ἐπὶ Παφλαγονίαν μετὰ τῆς δυνάμεως, κατὰ σχολὴν ὁδοιποροῦντες, ὡς ἂν ἅμα τὰς τροφὰς ποριζόμενοι.
[←82]
Barnett 1982: 322–323.
[←83]
Kinneir, Journey: 361.
[←84]
Sagona, A View from the Highlands: 311.
[←85]
Gazi University, Research Center for Archaeology, Baku-Tbilisi-Ceyhan Crude Oil Pipeline Project: Archaeological Salvage Excavations Project Documents II Güllüdere: An Iron Age and Medieval Settlement in Aşkale Plain (Άγκυρα 2005).
[←86]
H. A. Manandian, The Trade and Cities of Armenia in Relation to Ancient World Trade (Λισσαβώνα 1965, αρχική 1946), 88-89.
[←87]
Στο ίδιο, σελ. 99. Το σημερινό όνομα τού Λιτς είναι Σαζλί (Index Anatolicus, Sazlı köy-Aşkale-Erzurum). O Barrington Atlas of the Greek and Roman World (89, C1) προσδιορίζει τη Σίναρα ως Άσκαλε.
[←88]
Οι περιοχές Ερζερούμ-Άσκαλε και Καρς είναι οι ψυχρότερες στην Τουρκία. Θερμοκρασίες στο Άσκαλε τον Φεβρουάριο: μέση μεγίστη: -3 oC, μέση ελαχίστη: -18 oC. Μέσες ελάχιστες θερμοκρασίες στο Άσκαλε πάνω από 0 oC: μόνο Μάιο έως Σεπτέμβριο (2, 5, 9, 9 και 4 oC αντίστοιχα). Πηγή: worldweatheronline.com.
[←89]
Otar Lordkipanidze, Phasis, the River and City in Colchis (Στουτγκάρδη 2000), 18.
[←90]
Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος, Περί Διοικήσεως τής Αυτοκρατορίας (De administrando imperio) 45.
[←91]
Στράβων 11.2.19, όπως παρατίθεται εδώ στο Κεφ. 4..
[←92]
Αππιανός, M ιθριδάτεια 103,, όπως παρατίθεται εδώ στο Κεφ. 4.
[←93]
Ανάβ. 5.7.1: καὶ ὁ Νέων λέγει ὡς Ξενοφῶν ἀναπεπεικὼς τοὺς ἄλλους στρατηγοὺς διανοεῖται ἄγειν τοὺς στρατιώτας ἐξαπατήσας πάλιν εἰς Φᾶσιν.
[←94]
Aνάβ. 1.4.7, 1.4.13, 1.6.7, 1.6.8, 1.10.6, 2.1.23, 2.3.24, 2.4.3, 3.1.29, 3.2.8, 3.2.9, 3.2.34, 3.3.6, 3.3.10, 3.4.28, 3.5.14, 4.2.13, 4.2.27, 4.3.20, 4.3.33, 4.4.10, 4.4.14, 4.5.1, 4.5.34, 5.2.18, 5.7.13, 5.8.5, 6.4.8, 6.4.16, 6.4.17, 6.4.19, 6.4.20, 6.5.20, 7.1.15, 7.2.2, 7.2.10, 7.2.13, 7.2.25, 7.3.2, 7.5.14, 7.6.33, 7.7.29, 7.7.38, 7.7.49, 7.7.51, 7.7.52, 7.8.21.
[←95]
Aνάβ. 1.3.16, 1.10.8, 3.1.7, 4.1.16, 4.8.28, 6.3.16, 6.6.37, 7.3.42, 7.4.1, 7.8.23.
[←96]
Rennell, Illustrations: 32. Η Sagona, A View from the Highlands: 309–310 παρέχει αρχαιολογικά στοιχεία.
[←97]
Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος, Περί Διοικήσεως τής Αυτοκρατορίας (De administrando imperio) 45.
[←98]
R. W. Edwards, “The Vale of Kola: A Final Preliminary Report on the Marchlands of Northeast Turkey,” DOP 42 (1988) 119–141, στη σελ. 127.
[←99]
Kurkjian, History: 63–64.
[←100]
Sagona, A View from the Highlands 308.
[←101]
Kurkjian, History: 38-39.
[←102]
E. Herzfeld, The Persian Empire, Studies in Geography and Ethnography of the Ancient Near East (Βισμπάντεν 1968), 313.
[←103]
Διόδωρος 14.29.1. Παρόμοια περιγραφή στον Ξενοφώντα (4.6.6–27), αλλά χωρίς παραμονή 15 ημερών.
[←104]
Sagona, A View from the Highlands: 309.
[←105]
Ο Ξενοφών αναφέρει 35 παρασάγγες (1.5.1) από τον ποταμό Χαμπούρ (αλ Μπουσάιρα) μέχρι την Κορσωτή (κοντά στο σύγχρονο αλ Μπουκαμάλ τής Συρίας) και 90 παρασάγγες (1.5.5) από την Κορσωτή μέχρι τις Πύλες (22 χλμ νότια τής σημερινής Χιτ στο Ιράκ). Αυτοί οι 125 παρασάγγες είναι 95,2 + 283,8 = 379 χλμ και συνεπάγονται μήκος παρασάγγη (πορεία μιας ώρας) 3,03 χλμ γι’ αυτό το τμήμα.
[←106]
Όπως περιγράφεται πιο κάτω, ο Ξενοφών (5.5.1) αναφέρει 8 ημερήσιες πορείες σε περιορισμένο χώρο.
[←107]
Μια τρίτη εναλλακτική είναι ότι οι Μύριοι όντως πορεύτηκαν την απόσταση που αναφέρει ο Ξενοφών. Αυτό δεν είναι ασυμβίβαστο με τη θέση τής πόλης Γυμνιάς στο Γκυουμρί, όπως αναλύεται παρακάτω, αλλά δεν εξηγεί γιατί, έχοντας βαδίσει προς τα βορειοανατολικά, κατά πάσα πιθανότητα μη απέχοντας πολύ από την πόλη τής Φάσης, άλλαξαν γνώμη και στράφηκαν προς νότο.
[←108]
Από τη συμβολή τού Άρπα τσάι συνεχώς στην αριστερή (βόρεια) όχθη τού Αράξη και από εκεί προς βορρά από την περιοχή τού Μασίς.
[←109]
Rennell, Illustrations: 242.
[←110]
Manfredi, La Strada: 215-219.
[←111]
T. Sulimirski and T. Taylor, “The Scythians”: 562.
[←112]
Barnett 1982: 322–323.
[←113]
Kurkjan, A History of Armenia: 47: «Από τη “μεγάλη, πλούσια και πυκνοκατοικημένη” πόλη Γυμνιάς, στη σκυθική χώρα (αργότερα Γκυουμρί, στη συνέχεια Αλεξαντροπόλ και τώρα Λενινάκαν), προχώρησαν μέσα από την περιοχή τού Ζαρισάτ και νότια τού Αρνταχάν και, τέλος, μέσα από τα βουνά των φυλών των Μακρώνων και των Κόλχων, στην Τραπεζούντα, λιμάνι τής Μαύρης Θάλασσας».
[←114]
Kristensen 1988: 103.
[←115]
Van Loon 1966: 16.
[←116]
Διόδωρος 14.29.3. Πέντε μέρες σύμφωνα με τον Ξενοφώντα (4.7.21).
[←117]
Χήνιον όρος κατά τον Διόδωρο 14.29.3.
[←118]
Adontz 1908: 178.
[←119]
Khatchadourian 2008: 90.
[←120]
Στο Κεφάλαιο 9, «Η Κάθοδος των Μυρίων από τον ποταμό Άρπασο στο όρος Θήχης και την Τραπεζούντα».
[←121]
Στράβων 12.3.18. Πλίνιος HN 6.11. Προκόπιος, Ὑπὲρ πολέμων 1.1.15, Περὶ κτισμάτων 3.6.
[←122]
Tuplin, Topoi Suppl. 1 (1997): 405.
[←123]
Col. A. Boucher, L’Anabase de Xénophon (Παρίσι 1913), xiii.
[←124]
Rennell 1816: 285.
[←125]
Ανάβ. 5.5.4.
[←126]
Rennell 1816: 282.
[←127]
Ανάβ. 7.8.26.
[←128]
Από τον Koch, Der Zug Der Zehntausend, Nach Xenophons Anabasis, Geographisch Erlautert, (Λειψία 1850).
[←129]
Koch 1850: 3-12.
[←130]
Απότον Rennell 1816.
[←131]
Rennell 1*816: 285.
[←132]
Rennell 1816, Koch 1850 και άλλοι.
[←133]
Στις 27 Ιουλίου 401 π.Χ. κατά τον Koch 1850 και στις 5 Αυγούστου 401 π.Χ. κατά τον Rennell 1816.
[←134]
Στις 3 Σεπτεμβρίου 401 π.Χ. κατά τον Koch 1850 και στις 7 Σεπτεμβρίου 401 π.Χ. κατά τον Rennell 1816.
[←135]
Στις 27 Ιανουαρίου 400 π.Χ. κατά τον Koch 1850 και στις 5 Φεβρουαρίου 400 π.Χ. κατά τον Rennell 1816.
[←136]
Rennell 1816.
[←137]
Kinneir 1818: 490.
[←138]
Rennell 1816: 284-285.
[←139]
G. Gassner, “Der Zug der Zehntausend nach Trapezunt”, Α bhandlungen der Braunschweigischen Wissenschaftlichen Gesellschaft, Band 5 (1953), 1-35.
[←140]
Gassner 1953: 11-12.
[←141]
Koch 1850.
[←142]
Gassner 1953: 33.
[←143]
O. Lendle, Kommentar zu Xenophons Anabasis (Ντάρμστατ 1995).
[←144]
Κ. Glombiowski, “The campaign of Cyrus the Younger and the retreat of the Ten Thousand: Chronology”, Pomoerium (1994) 1, 37-44.
[←145]
Gassner 1953: 6-7.
[←146]
Lee, A Greek Army: 29-30.
[←147]
Brennan 2012.
[←148]
J. Roy, “The ambitions of a mercenary”, στο Lane Fox, The Long March: 264-288.
[←149]
Manfredi, La Strada (1986): 211-215.
[←150]
Lane Fox (2004), The Long March.
[←151]
Lane Fox, The Long March: 45.
[←152]
Manfredi 1986: 215-219.
[←153]
Μεταξύ των οποίων ο Rennell, ο Ainsworth και άλλοι.
[←154]
Flower 2012: 67.
[←155]
Waterfield, Xenophon: xvii.
[←156]
J. Dillery, Xenophon and the History of his Times (Λονδίνο 1995): 60–61.
[←157]
Flower 2012: 6–7.
[←158]
Isocrates, Panegyricus. The J. A. Freese translation (Λονδίνο 1894).
[←159]
Ισοκράτης, Πανηγυρικός: 145-149. Το σχετικό απόσπασμα παρατίθεται στο Κεφάλαιο 3.
[←160]
Στον βαθμό που τα αναφερόμενα από τον Στράβωνα και τον Διογένη Λαέρτιο, καθώς και η ανώνυμη αναφορά στο Συμπόσιον τού Πλάτωνος, όπως παρουσιάστηκαν στο κεφάλαιο 2 αυτού τού βιβλίου, αντιστοιχούν σε γεγονότα.
[←161]
Δίων Χρυσόστομος, Λόγοι, Λόγος 18, Περί λόγου ασκήσεως.
[←162]
Rennell, Illu s trations: 282–284.
[←163]
Σύμφωνα όμως με τον Ηρόδοτο 5.54 ήταν ταξίδι τριών ημερών από την Έφεσο στις Σάρδεις. Έτσι εδώ οι 7 ημέρες πορείας σημαίνουν είτε ότι ο Ξενοφών ξεκίνησε το χερσαίο ταξίδι του για τις Σάρδεις 4 ημέρες μετά την άφιξή του από τη θάλασσα στην Έφεσο, ή ότι ταξίδεψε την απόσταση χαλαρά και με στάσεις.
[←164]
Θεωρούμε 2 ημέρες πορείας και 6 ημέρες παραμονής στη χώρα των Μοσσυνοίκων, αντί για τις 8 ημέρες πορείας τού Ξενοφώντος, λαμβάνοντας υπόψη την παρατήρηση τού Rennell, Illu s trations: 257–258. Η απόσταση μεταξύ Κερασούντας (Γκίρεσουν) και Κοτυώρων (Ορντού) είναι 43 χλμ.
Όσο κυκλική κι αν ήταν η διαδρομή μέσα στη χώρα των Μοσσυνοίκων, δεν θα μπορούσε να διαρκεί 8 ημέρες πορείας (5.5.1), επίσης επειδή για το πρώτο τμήμα μεταξύ Κερασούντας και ανατολικών συνόρων Μοσσυνοίκων είχε υπάρξει μια πρόσθετη πορεία (5.4.1-2), ενώ για το τελευταίο τμήμα μεταξύ δυτικών συνόρων Μοσσυνοίκων και Κοτυώρων είχαν υπάρξει δύο ακόμη (5.5.3).
Αυτή η αλλαγή δεν επηρεάζει τη χρονολόγηση τής άφιξης στα Κοτύωρα. Οκτώ ημέρες είναι οκτώ ημέρες, ανεξάρτητα από την κατανομή τους σε ημέρες πορείας και ανάπαυσης. Ωστόσο σε επόμενο κεφάλαιο εξετάζουμε και την περίπτωση να μην ήταν η Κερασούς τού Ξενοφώντος στη θέση τής σημερινής Γκίρεσουν, αλλά πιο ανατολικά, στη θέση τού Βακφίκεμπιρ (Φολ).
[←165]
Κούναξα-όρη Καρδούχων + όρη Καρδούχων-Τραπεζούς + Τραπεζούς-Κοτύωρα = 37 + 77 + 8 = 122 μέρες.
[←166]
Έφεσος-Κούναξα + Κούναξα-Κοτύωρα = 93 + 122 = 215 μέρες.
[←167]
8 μήνες = 4 x 30 + 4 x 31 = 244 ημέρες.
[←168]
1 έτος και 3 μήνες = 365 + 30 + 31 + 30 = 456 ημέρες.
[←169]
Τον Δεκέμβριο-Ιανουάριο σύμφωνα με τη προχρονολογημένη έναρξη ή τον Ιανουάριο-Φεβρουάριο, σύμφωνα με την παραδοσιακή χρονολόγηση. Βλέπε Πίνακα 5.7.
[←170]
W. Fisher, The Middle East: A Physical, Social and Regional Geography, 7η εκδ. (Λονδίνο 1978), 366.
[←171]
Lendle, Kommentar: 42.
[←172]
Baghdad Climate Guide to the Average Weather & Temperatures, with Graphs Elucidating Sunshine and Rainfall Data & Information about Wind Speeds & Humidity: Climate & Temperature, 25.12.2011.
[←173]
Gassner 1953: 12.
[←174]
Lendle, Kommentar: 105.
[←175]
Rennell 1816: 276. Επίσης Brennan 2012: 333.
[←176]
Brennan 2012: 334.
[←177]
Brennan 2012: 334.
[←178]
Lendle, Kommentar: 105.
[←179]
Fisher 1978: 366-67, παρατιθέμενος από Brennan 2012: 319.
[←180]
Brennan 2012: 319.
[←181]
Brennan 2012: 325.
[←182]
Lendle, Kommentar: 227.
[←183]
Lendle, Kommentar: 291.
[←184]
Lendle, Kommentar: 329.
[←185]
Βλέπε Κεφάλαιο 3, Το Ιστορικό Περιβάλλον: Ο περσικός πόλεμος τής Σπάρτης (400-394 π.Χ.).
[←186]
Διόδωρος 14.36.2-14.37.4. Βλέπε σχετική ενότητα αυτού τού βιβλίου.